منتخب من کتاب الشعراء (کتاب)«منتخب من کتاب الشعراء»، اثر ابو نعیم احمد بن عبدالله بن احمد اصفهانی (م ۴۳۰) و به زبان عربی می‌باشد که در آن، به بیان سرگذشت و شرح حال شاعران مسلمان ، از قرن اول هجری تا زمان خود پرداخته است. ۱ - ساختار کتابلازم به ذکر است که «کتاب الشعراء» به طور کامل به دست ما نرسیده و تنها منتخبی از آن، در جزئی کوچک (که توسط شخصی به نام حافظ عبد الغنی، بر مدرسه ضیائیه، واقع در دامنه کوه قاسیون ، وقف شده است و سپس به دار الکتب ظاهریه در دمشق انتقال یافته و اخیرا در کتاب خانه اسد، استقرار یافته است)، به ما رسیده است. نام و سرگذشت چهارده شاعر در کتاب ذکر شده است. مؤلف، در نوشتن اشعار و شرح حال شاعران، از روش روایی و سندی بهره برده است؛ بدین گونه که در نقل شعر، در ابتدا، نام افرادی را که از یک دیگر آن شعر را شنیده و روایت کرده‌اند، آورده و سپس ابیاتی از آن شعر و مناسبت سروده شدن آن را می‌نویسد. ۲ - گزارش محتوامؤلف، از شاعران نام آوری همچون حسان بن ثابت [۱]
منتخب من كتاب الشعراء، ابو نعیم احمد بن عبدالله، ص۱۹.
، کعب بن مالک ، لبید بن ربیعه ، نابغه جعدی ، جریر بن عطیه خطفی ، دعبل بن علی خزاعی ، ابو ذؤیب هذلی ، رؤبة بن عجاج ، ابو العتاهیه ، فرزدق ، ابو نواس ، معمر بن مثنی ، محمد بن مناذر و مفضل بن محمد یاد می‌کند و از هر کدام، ابیات یا روایات یا حکایاتی را نقل می‌نماید و در آخر، روایاتی را در باره موضع پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و اسلام نسبت به شعر و شاعری، ذکر می‌کند. از جمله اشعاری که در کتاب، ذکر شده است، ابیاتی از قصیده معروف فرزدق در وصف امام سجاد علیه‌السّلام است که ترجمه ی چند بیت آن چنین است: «این، همان کسی است که سرزمین بطحا جای گام هایش را می‌شناسد و کعبه و حل و حرم در شناسایی اش همدم و هم قدمند. این، فرزند بهترین تمام بندگان خدا است؛ این، همان شخصیت منزه از هر آلودگی و رذیلت و پیراسته از هر عیب و علت و مبرا از هر منقصت و نارسایی و کوه بلند علم و فضیلت و نورافکن عظیم هدایت است. «جود و عطای کف بخشای او چنان است که چون به آهنگ دست سودن بر رکن حطیم گام فرانهد، گویی که رکن می‌خواهد تا او را نزد خود نگاه دارد و از جود و عطایش برخوردار گردد.» پایان بخش کتاب، روایاتی است در ستایش و نکوهش شعر؛ روایاتی از این قبیل که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم فرمود: سوگند به کسی که جان من در دست اوست، پر بودن اندرون یکی از شما از چرک و خون ، بهتر از پر بودن آن از شعری است که موجب آزار مردم شود و... ۳ - وضعیت کتابتحقیق کتاب، توسط ابراهیم صالح دمشق صورت گرفته است. وی، علاوه بر نوشتن مقدمه تحقیق که در آن، به حیات و ممات و تالیفات نویسنده پرداخته و از این کتاب و روات آن یاد نموده، پاورقی‌هایی ارزنده نیز بر کتاب نگاشته است و در ضمن آنها به ذکر منابع و مصادر پاره‌ای از مطالب کتاب و معرفی اعلام و اشخاص و... همت گمارده است. در پایان کتاب، فهرست‌های زیر ذکر شده است: ۱. فهرست آیات قرآنی ؛ ۲. فهرست احادیث ؛ ۳. فهرست شعرایی که در کتاب یاد شده‌اند؛ ۴. فهرست اعلام و اسانید؛ ۵. فهرست شعر ؛ ۶. فهرست اماکن؛ ۷. فهرست مصادر؛ ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |